Samenwerken met de natuur (deel 2)

Dit artikel borduurt verder op onze filosofie. Hierin leggen we uit waar onze zoektocht ons heeft gebracht en hoe het beginmodel voor het samenwerken met de natuur in de loop der tijd steeds verder is ontwikkeld. 

In die naoorlogse tijd kwam, net als in Nederland, de vee/melkindustrie pas echt op gang door het Marshall “hulpplan” en begon de verschuiving van dieren in de weide naar dieren die vooral in stallen staan. De industrie kwam met allerhande nieuwe theorieën en manieren voor het voeren van deze opgesloten dieren. Door het uitvoerig bestuderen van koeien in een weide kreeg Voisin mettertijd een steeds duidelijker beeld hoe het proces waarbij de koe haarzelf voorziet van haar voeding van nature verloopt. Uiteindelijk had hij dusdanig veel informatie verzameld dat het tijd werd om dit te gaan bundelen in een boek. Dit boek, Grass Productivity wordt gezien als het startpunt voor het anders durven kijken naar de relatie van grazers en hun weides.

De tweede wereldoorlog heeft veel betekend voor de Europeanen en hun manier van denken en doen. Vele families hebben vaders, zonen en broers niet meer thuis zien komen. Steden moesten opnieuw worden opgebouwd. Dit is een enorme traumatische ervaring geweest voor die generatie maar ook voor de generaties die daarop volgden. Achteraf bekeken bleek deze gebeurtenis de katalysator voor het opschroeven van de voedingsindustrie in Nederland en in de rest van Europa. Met de eerder genoemde Marshall hulp werd de landbouw, melkindustrie en later ook de bioindustrie tot een hoger plan getild. Het bijzondere is dat er altijd medemensen zijn die tegen alle zogenoemde vooruitgang in, trouw aan de natuur willen blijven. Het werk van Voisin en de boeken die hij heeft geschreven hebben vele anderen over de hele wereld geïnspireerd. Zijn inzichten worden als de fundering gezien voor vele hedendaagse initiatieven: 

• Rational Grazing, Strip Grazing, High Density Grazing en Management Intensive Grazing
• Permacultuur en voedselbossen
• Silvo Pastures 
• Intercropping en covercropping 
• Holistisch management 

De weides zijn met recht de fundering van onze natuur. Grassen zijn het meest voorkomende gewas op aarde en de grote kuddes gaan al grazende het verse gras achterna. Ze zijn als geen ander in staat om ons landschap te transformeren en een ongekende diversiteit aan flora en fauna in stand te houden. Er zijn zoveel andere soorten dieren en planten die dit weide biotoop als primair en anders als secundair biotoop nodig hebben om te floreren. De verspreiding van nutriënten over honderden kilometers, het open houden van waterwegen en het open houden van grote stukken land zodat er niet alleen grassen maar ook allerhande kruiden en groenten de kans hebben om zich te ontwikkelen. Het verhogen van de pH waarde van de bodem (mede door de wormen) om de beschikbaarheid en dus opneembaarheid van nutriënten mogelijk te maken voor alle gewassen die op deze bodems groeien en daaropvolgend alle wezens die daar weer van eten.

Kortom, de weides zijn een essentieel onderdeel van ons bestaan. Wij, en samen met ons vele andere (zoog)dieren, kunnen niet alleen leven in en van de bossen. De lage pH waarde van de bodem maakt het minder geschikt voor een zeer hoge nutriënt opname. Voisin heeft dit bewust of onbewust begrepen en heeft daarmee een stuk verloren kennis weer boven water gekregen. Hij heeft met één simpele verandering in gedachtengang een mogelijk antwoord gegeven voor ontzettend veel hedendaagse problemen.

Kijk naar de natuur en leer van haar, al onze vraagstukken over de gezondheid van mens en dier, de flora en de fauna kunnen worden beantwoord door onze gedachten te veranderen zoals Voisin dat heeft gedaan. Om die gedachte vorm te kunnen geven en onze weides weer meer in lijn met de natuur te kunnen beheren heeft hij een aantal parameters onderkend. Deze 4 parameters worden in zijn boek omschreven als “The 4 Laws”. 

Voisin legt in zijn boek zeer gedetailleerd uit hoe deze vier wetten kunnen worden toegepast door iedereen die de ambitie heeft om grazers te houden op weides. Ook heeft hij allerhande rekenmodellen samengesteld om nauwkeurig te kunnen bepalen hoeveel dieren er op een weide kunnen en hoe lang zij er kunnen verblijven. Voisin maakt ook onderscheid in de verschillende diersoorten en hun graasgedrag. Deze punten zijn van essentieel belang om de verandering mogelijk te maken.

Wij hebben als mensheid de connectie met de natuur verbroken. Dat was in de tijd van Voisin al het geval, maar deze kloof werd alsmaar groter. Nu wordt de natuur “beheerd” vanuit trekkers en vanachter computers en heeft er een hele bijzonder mentale verandering plaatsgevonden. We zijn zelf steeds meer als computers aan het denken in plaats van op een natuurlijke manier waarbij er balans is tussen beide hersenhelften en ons morele kompas. Om ons weer op het juiste spoor te zetten was er een versimpelde methode nodig en Voisin heeft deze voor ons achtergelaten.

Het Holistisch beheren van de natuur werd uiteindelijk opgepikt in Amerika. Joël Salatin was één van de eersten die met het concept van Allan Savory aan de slag ging op zijn weides in Swoope Virginia. Joël heeft op zijn beurt bijgedragen bij het verder ontwikkelen van Voisin’s ideeën. De natuur bestaat niet enkel uit grazers, er zijn tal van andere dieren die een essentiële rol hebben in het geheel. Het terugbrengen van grazers naar hun weides in plaats van stallen is een goede stap gebleken, maar er was meer mogelijk.

Joël kwam met het idee om samen met de koeien ook konijnen, kippen, kalkoenen en varkens mee te nemen in het geheel. In Nederland hebben we ooit veel meer wilde diersoorten gehad, denk aan korhoenders, wisenten, wolven, etc. Deze hadden op hun beurt allemaal een belangrijke rol. Al deze soorten leefden ooit samen volgens de natuurlijke principes.

We zijn er nog niet maar het is mooi om te merken dat door de jaren heen de manier van denken en handelen langzaam weer terug in lijn wordt gebracht met de manier waarop de natuur het ooit bedoeld heeft. Het toevoegen van verschillende gedomesticeerde diersoorten heeft niet alleen voor positieve veranderingen gezorgd, maar de manier van denken is daarmee ook verbreed. Wij kunnen nu een complexere vorm van samenleven bevatten en van daaruit groeien naar een nog uitgebreidere vorm. Joël is niet de enige die hiermee verder is gegaan. Er zijn honderden, misschien zelfs wel duizenden anderen die allemaal vanuit een eigen perspectief verder zijn gaan bouwen op de ideeën van Voisin.

Daarbij valt in het bijzonder het concept permacultuur te noemen. De weides, de basis van Voisin, in combinatie met het introduceren van verschillende soorten gedomesticeerde dieren wordt in deze vorm van samenwerken met de natuur gecombineerd met allerlei eetbare gewassen, vrucht en noot dragende bomen en het waterleven. Sepp Holzer is hierbij wel als voorbeeld te noemen. Wat hij in de Oostenrijkse bergen heeft weten te doen is ongekend. Hij heeft een prachtig samenwerkend ecosysteem gecreëerd wat enorm veel gezondheid en schoonheid heeft voortgebracht. Deze vorm van samenwerken met de natuur is weer een stap dichter bij het volle besef dat wij iets moois van deze wereld kunnen maken als we het echt willen.

Elk natuurlijk proces dat wij beginnen te begrijpen geeft weer een dieper respect voor de manier waarop alles om ons heen werkt. Het kapot zien gaan van de natuur op globale schaal wordt daardoor ook steeds pijnlijker. Het verschil zit in het feit of je beseft dat je eigenlijk onlosmakelijk verbonden bent met je omgeving en met elkaar. Als je de omgeving en elkaar als iets aparts ziet dan verdwijnt langzaamaan de connectie en ben je na loop van tijd zelfs in staat je naasten en je omgeving toch best onredelijk te behandelen.

We leven nu in een tijdperk van enorme tegenstrijdigheden. Aan de ene kant is de globalisering en het centraliseren van macht alsmaar groter aan het worden. Aan de andere kant heeft het internet de mensen die streven naar een gezondere vorm van samenleven een platform gegeven waardoor veel informatie verzameld en gedeeld kan worden. Zoals we hebben kunnen lezen heeft er al een enorme interne en externe groei plaatsgevonden en dat is zeer zeker te merken aan alle initiatieven die overal ter wereld opgezet worden. Mensen zijn het zat en dat is terecht! Wij staan allemaal voor een keuze, gaan wij onze tijd en energie stoppen in een bodemloze put, die de wereld en samenleving alleen maar meer kapot weet te maken of staan we op voor onszelf en onze natuur?

Nu zijn we aangekomen op het punt waar wij ons bevinden. Wij zijn klaar met de hedendaagse praktijken van uitmijnen van elkaar en onze omgeving. Wij willen geen loonslaaf meer zijn, met een valse belofte van voorspoed hangend aan aan touwtje vlak voor onze monden als een ezel die een kar trekt alsmaar denkend dat hij zo bij de wortel komt. Voisin, Salatin, Holzer en vele anderen hebben het mogelijk gemaakt dat we niet alleen anders kunnen denken, maar ook anders kunnen zien.

We kunnen nu zien wat de gedachte, die niet toebehoord aan het “systeem”, kan betekenen als deze wordt omgezet in handelen. Dat worden prachtige stukken natuur, waar het wild samen met het vee leeft. Waar schoon en vers drinkwater door de sloten loopt, waar de groenten in de weides groeien, waar het fruit groeit, klaar om geplukt te worden. In zo’n omgeving worden mensen weer echt mensen, met een diep respect en begrip voor de natuur. Het maakt niet uit wat voor een kleur of wat voor een achtergrond je hebt. We zijn allemaal hetzelfde, we zijn allemaal een prachtig stukje natuur met een veel diepere laag die voorbij gaat aan het fysieke.

Wij hebben het gevoel dat dit de volgende fase gaat worden. We hebben in de afgelopen jaren de natuur opnieuw ontdekt en daardoor zijn we weer meer van onszelf gaan leren. Deze “tastbare” basis gaat samenkomen met de niet tastbare aspecten die al die tijd al schuil gingen achter al het tastbare. Dit samenkomen gaat voor grootse veranderingen zorgen die vanuit zoveel verschillende disciplines samenkomen en ons het besef gaan geven dat nodig is om als gehele mensheid uit onze slaap te ontwaken en opnieuw te gaan beseffen wie en wat wij echt zijn en wat dit bestaan echt inhoudt. 

Dit is ons streven, niet vergetende dat er al velen voor ons hard hun best gedaan hebben om dit voor ons mogelijk maken en vanuit dat respect elke dag weer een stap vooruit te zetten.

Inspiratie

• Boek: Andre Voisin, Productivité de l’herbe (1957) -> Grass Productivity
• Boek: Allan Savory: Holistic Management
• Boeken: Joel Salatin
• Boek: Sepp Holzer