Samenwerken met de natuur (deel 1)

Onze filosofie en Stewardship

Het beheren of beter gezegd het samenwerken met de natuur en onze directe omgeving is iets wat we als mensheid al millennia hebben gedaan. De mate waarin een samenleving dit tot een geïntegreerd deel van hun bestaan had verweven, stond direct in relatie tot hun gezondheid. Het besef, dat we afhankelijk zijn van de natuur, niet alleen om ons te voorzien in nutriëntrijke voeding, maar ook om te leren hoe we zelf en alle natuurlijke processen van het groot tot klein werken, is iets wat geleidelijk aan verdwenen is. Het resultaat is bekend:

We zijn steeds ongezonder geworden.
We leven niet meer in harmonie met onze directe omgeving.
Er is geen binding meer met het land.
De natuur wordt als iets vanzelfsprekends ervaren.
We halen onze voeding van ver en wat in Nederland geproduceerd wordt, gaat voor het overgrote deel naar het buitenland.
De (landelijke of zelfs wereld) economie is belangrijker geworden dan echte lokale welvaart.

Zo zijn er nog meer punten aan te dragen, maar de strekking lijkt me duidelijk. Met der tijd is het systeem waarin we nu leven steeds verder van de natuur verwijderd geraakt en zijn we op het punt gekomen dat er maar weinig van het oude besef over is gebleven. Daarbovenop is er veel kennis verloren gegaan en zijn we in een steeds grotere mate minder capabel om zelfstandig te leven. Ook is ons gedrag veranderd. We hebben niet meer het besef dat we stewards zijn van onze omgeving en dat we niet oneindig kunnen graaien, maaien en ploegen en verwachten dat de natuur vanzelf weer hersteld.

Een aantal jaar geleden leek daar een verandering in te ontstaan. Er kwam een beweging tot stand die wat anders wilde en die beweging kennen we nu als “biologisch, Bio of Organic”. Wij waren in die tijd erg bezig met dit concept en zijn toen ook naar de BIO vakbeurs geweest in Zwolle. Het vakkundige van deze beurs was de mate waarin dit nieuwe concept werd omgedraaid naar een business model.

De biologische beweging is tot stand gekomen voor wel hele duidelijk redenen:

De toename van pesticiden en andere landbouw gifstoffen.
Het opsluiten van dieren in te kleine ruimtes.
Het preventief injecteren van dieren met o.a. antibiotica.

De grote bedrijven zagen dat steeds meer consumenten iets anders wilden, ze wilden wat puurs en eerlijks en waren de bioindustrie een beetje zat aan het worden, en terecht. Dit was de kans om vanaf het begin af aan de vinger in de spreekwoordelijke pap te hebben. Dit soort vakbeurzen zijn er niet voor de mensen die het uit liefde voor de dieren en omgeving anders willen doen. Deze beurzen zijn de voelsprieten van de voedselindustrie en zij hebben daar hun verkenners rondlopen. Zij vinden daar de belangrijke spelers in deze nieuwe trend en proberen die te binden en/of te beïnvloeden. We hebben bij meerdere presentaties de verkenners van de industrie aangetroffen. Ze lijken er te zijn om dromen kapot te maken en zo de touwtjes over te geven aan de industrie. Achteraf, bij het vragenrondje werden steevast dezelfde vragen gesteld; “Wat is het verdienmodel” en “Hoe kunnen we hier een grootschalig concept van maken”? Dit is niet wat deze mensen en wij voor ogen hadden en hebben. We willen lokaal en gezonde voeding produceren en tegelijkertijd de omgeving verbeteren door er weer iets eetbaars van te maken voor alle mensen en (wilde)dieren.

Hoe staat het er een aantal jaren later voor?

Het is nu alleen toegestaan om biologisch voedsel te verkopen als je SKAL gecertificeerd bent.
De regelgeving is dusdanig opgeschroefd dat het bijna onmogelijk is om als kleine ondernemer nog uit de voeten te kunnen.
Alle merken verkopen nu zogenaamd biologische producten. Deze waren altijd al biologisch, maar je kan er nu meer geld voor vragen als je het op je etiket zet.
De parameters voor bijvoorbeeld kippen en hoe ze te houden zijn nog steeds schandalig. Hiermee kunnen de bedrijven gewoon hun bio-industrie in stand houden en er tegelijkertijd veel meer geld voor vragen.
De boeren die in dit circus zijn meegegaan zitten alleen nog maar dieper in de schulden. De prijzen die de supermarkten hanteren zijn bij lange na niet wat de boeren ervoor krijgen.

Kortom, de biologische beweging is met de juist intenties begonnen, als een soort van stille opstand. Boeren en consumenten waren het zat om aan de grillen van deze industrie overgeleverd te zijn. Eerlijkheid, bewustheid en vrijheid waren de inspiraties, maar daar gaat de industrie niet mee akkoord. Zij willen winst, macht en controle.

Gelukkig zijn er met ons een veel mensen die de hoop niet opgeven. Die trouw zijn aan hun idealen en geloven dat er altijd mensen zijn die zich daar verbonden mee voelen. Daarvoor ook dit artikel, onze filosofie achter de manier waarmee wij samenwerken met de natuur. Daarbij willen we wel graag vertellen dat dit niet iets is wat we zelf bedacht hebben. Het is ook niet de heilige graal of de enige manier waarop dit zou kunnen werken.

Onze droom is een land waarin iedereen vrij is. Daarmee bedoelen we niet alleen de mensen, maar ook alle dieren. Dat klinkt misschien gek, maar het is niet aan ons om dieren in gevangenschap te houden voor ons eigen goeddunken, te slachten en te exporteren naar bijvoorbeeld China. Het is zeker niet de bedoeling dat wij geboren worden in een moderne manier van slavernij waarbij wij als mensen in gevangenschap gehouden worden. Mark Passio verklaart het op een mooie manier. “ Wij mensen leven eigenlijk in een wereldwijde vrije-uitloop stal”.

Wij zijn het volkomen met hem eens, wij mogen een beetje rondscharrelen, maar hebben daarbij wel een economische waarde en meer plichten als rechten. We beseffen ons ook dat we volledige vrijheid niet in één dag kunnen verwezenlijken, dus doen we het in kleine stapjes. We hebben de dieren nodig om de natuur in stand te houden. Wij kunnen zelf geen gras en blaadjes eten en dat omzetten in meststoffen voor de bodem. Wij kunnen de bodem niet omploegen zoals varkens dat kunnen. Wij kunnen wel onze gedachten en gevoelens in lijn brengen met de natuur en haar processen. Des te beter we de natuur en haar processen begrijpen, des te natuurlijker kunnen we handelen.

Ik denk dat er een moment is dat alle natuurlijke processen weer onder het beheer komen van diegene die dat ook gecreëerd heeft. Helaas komt dat moment niet op korte termijn want er is honderden jaren aan degeneratie goed te maken. Onze bodems op deze aarde zijn dusdanig uitgeput door de roofbouw die er gepleegd is, dat we eerst zelf de taak hebben om onze gezamenlijke gemaakte fouten te herstellen. We kunnen dan tegelijkertijd leren van dit herstelproces, om uiteindelijk tot het volle besef te komen dat het niet aan ons is om de rol te vervullen van diegene die alles gecreëerd heeft.

Deze vorm van denken, dat wij enkel kunnen leren van de manier hoe de creator de processen der natuur heeft bedacht, vinden wij enorm fijn werken. Zo plaatsen we onszelf ondergeschikt aan de enorme liefde en kennis die de creator heeft getoond om ons en alles in en om ons heen zo fantastisch te ontwerpen. De regels en wetten die wij als mensheid hebben geïmplementeerd dragen niet bij om de wereld beter te maken. Ze doen zelfs af aan de creatie waar wij in leven omdat ze niet in lijn zijn met de wetten van de creator.

De eerste stap die wij hebben ondernomen, is op zoek te gaan naar mentoren. Dit bleken niet de gangbare denkers en doeners te zijn. Al onze mentoren worden als buitenbeentjes gezien en hebben soms tientallen jaren geploeterd onder constante negatieve input van collega’s of naasten en familie. Toch hebben zij weten vol te houden door trouw te blijven aan het gevoel van binnen. Dit gevoel, of hoe je het ook wil omschrijven, is overal om ons heen en vindt expressie via diegene die daar naar willen luisteren. Omdat we allemaal anders zijn, zal die expressie ook verschillend zijn, maar het startpunt is identiek. Het begint met het gevoel dat er iets niet klopt, dat we niet op het juiste pad zitten, maar het is nog onduidelijk wat het pad wel is.

Door anders te durven denken en jezelf continu de vraag te blijven stellen “waarom doen we dit zo?” kom je stapsgewijs bij mogelijke oorzaken. Elke situatie, met de daarbij bedachte oorzaak geeft ruimte om naar een oplossing te zoeken voor het probleem dat ten grondslag ligt aan die oorzaak. Dit proces kan oneindig door blijven gaan, maar dat is eigenlijk ook zo mooi aan dit bestaan hier op aarde. We kunnen veel leren en daardoor groeien. Als wij onszelf weten te beteren, zullen we aan de hand van deze innerlijke verbetering ook beter kunnen handelen. De mentoren waar wij in de voetsporen van zijn gaan lopen in onze eigen zoektocht, zijn hier een voorbeeld van. Zij hebben over het algemeen allemaal dezelfde insteek, maar hebben er elk hun eigen draai aan gegeven.

Dit bracht ons bij de volgende personen en hun (geschreven) werk.

André Voisin, Grass Productivity
Joël Salatin, al zijn uitgebrachte boeken en columns in Stockman grass farmer.
Jeff Lowenfels en Wayne Lewis. Bodem voedselweb
Jerry Brunetti. The farm as an ecosystem.
William A. Albrecht. The Albrecht papers.
Weston A. Price. Voeding en fysieke degeneratie.
Aldo Leopold. For the health of the land.
Mark Shepard. Herstellende landbouw
Sepp Holzer. Holzer’s Permacultuur
Newman Turner. Fertility Pastures
Allan Nation. Stockman Grass Farmer
Allan Savory. Holistic Management Handboek, tekstboek en “aide memoires”.
Greg Judy. Comeback farms en No risk ranching

Op den duur was er dusdanig veel kennis vergaard dat het ging kriebelen om het geleerde daadwerkelijk in de praktijk te brengen. We hebben in Nederland pogingen ondernomen om een voorbeeld te vinden. Er zijn vele goede initiatieven, maar er was niet iets wat ons direct aansprak. Daarbij zijn er twee cruciale punten die het vinden naar iets in lijn met onze filosofie in de weg lijkt te zitten:

Er is in Nederland geen echte natuur meer. Wij hebben wegens dubieuze redenen al onze natuur laten verdwijnen en vervangen met iets wat doorgaat voor iets natuurlijks. Er staat in Nederland geen bos dat niet op een bepaald punt in tijd gerooide eventueel opnieuw aangeplant is en daarbovenop hebben we de neiging om de stukken die we nu bestempeld hebben als natuur te behandelen als een ijskristal. Bevroren in tijd, waardoor er geen natuurlijke progressie meer mogelijk is. Wij hebben bepaald wat de vorm van natuur is en we doen er alles aan om het zo te houden. Welkom bij het verdienmodel van de “natuur” organisaties. Hier gaan enorme hoeveelheden geld en verlies aan diversiteit mee gepaard. Al onze “natuur”gebieden zijn als het ware vrije uitloop stallen. De flora en de fauna heeft op een paar ecoducten na geen mogelijkheid zich volgens de normale processen der natuur te ontwikkelen. Hierdoor bleek het voor ons onmogelijk om iets te leren over een andere manier van met de natuur samen te werken, als er eigenlijk geen echte natuur meer over is.
Wij vallen al jarenlang onder het beheer van een elitaire orde, welke zich schuilhoudt achter de regerende instanties. Vroeger waren dat de religieuze instellingen, de koningshuizen en de adellijke stand die openlijk lieten blijken dat zij de macht hadden. Tegenwoordig hebben zij een stap naar achter gezet maar beheersen zij nog steeds vanachter de schermen ons dagelijks bestaan. Deze orde heeft al honderden jaren geleden ons bestaansrecht opgeëist met als gevolg dat wij niet meer echt vrij om te denken en om te zijn. We zijn allemaal wel bekend met de heksenjachten en inquisities om te kunnen begrijpen dat er een periode is geweest van enorme zuivering van onze voorouders en hun kennis. We zijn als het ware helemaal opnieuw geprogrammeerd om te gaan denken en daarmee ons te gaan gedragen in lijn met wat de orde het liefst heeft.
Dat is niet liefde en gezondheid voor iedereen. Want een samenleving met een goede kijk op het leven, kapt en sloopt niet al de aanwezige natuur. Wij zijn nazaten van diegene die hebben weten te overleven in die bijzonder omstandigheden en mede daarom is het lastig om mentoren te vinden die niet beïnvloed zijn door al het voorgaande.

Gelukkig zijn er steeds meer anders denkenden die van zich laten horen. Wat deze mentoren stuk voor stuk op het juiste pad heeft gezet, is het besef dat wij zelf het probleem zijn. Ons denken en daarmee ons handelen is niet meer in harmonie met onze omgeving. We snappen zo weinig van onszelf en daarmee van onze omgeving en visa versa, dat we niet correct kunnen handelen. De tendens is geweest dat we iets doen omdat onze voorgangers het ook zo gedaan hebben. Op zich is er niets mis met die mentaliteit, tenzij het je ergens brengt wat niet tot verbetering leid. Daarmee bedoelen we niet de financiële verbeteringen, maar de verbeteringen in ons bewustzijn en fysieke en mentale gezondheid. Dat is het pad wat voor ons een stuk logischer lijkt en op die zoektocht, over de al gebaande paden inclusief de tripjes in de bush die we zelf hebben ondernomen, willen we jullie meenemen.

Na het lezen van de boeken van Greg Judy, hebben we de stoute schoenen aangetrokken en hem gemaild met de vraag of hij nog stagiaires kon gebruiken voor het seizoen van 2017. Dat leek hem een goed idee en de rest is geschiedenis.

Waar deze filosofie en manier van denken toe heeft geleid zullen we in deel 2 verder uitleggen.